Ο καρκίνος είναι μια ασθένεια της οποίας πρέπει να λαμβάνονται υπόψη πολλές  επιπτώσεις. Αφορούν τη θεραπευτική αγωγή, αυτή καθ’ εαυτήν την ασθένεια και τις συνέπειες που είναι δυνατόν να έχει στη καθημερινή  σας ζωής. Μία από τις σημαντικότερες επιπτώσεις  είναι η πιθανότητα σχηματισμού θρόμβου αίματος. Η περίπτωση αυτή είναι γνωστή ως θρόμβωση συσχετιζόμενη με καρκίνο (Φλεβική Θρομβοεμβολή – ΦΘΕ).

Τρία πράγματα που χρειάζεται να γνωρίζετε για την ΦΘΕ:

• Ο καρκίνος ενδέχεται να δημιουργήσει δυνητικά θανατηφόρους θρόμβους αίματος.
• Σε πολλές περιπτώσεις υπάρχει δυνατότητα πρόληψης της ΦΘΕ.
• Η ΦΘΕ είναι θεραπεύσιμη – με την προϋπόθεση ότι θα ανιχνευτεί έγκαιρα.

Τι είναι ο θρόμβος αίματος?

Πως δημιουργείται η  εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση (ΕΒΦΘ) και η πνευμονική εμβολή (ΠΕ).

Οι θρόμβοι σχηματίζονται όταν κύτταρα του αίματος συγκολλούνται μεταξύ τους με αποτέλεσμα να φράσσουν τα αιμοφόρα αγγεία. Η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση (ΕΒΦΘ) είναι ένας θρόμβος που σχηματίζεται μέσα σε μια εν τω βάθει (βαθιά και όχι επιφανειακή) φλέβα,συνήθως στο πόδι. Αν δεν αντιμετωπιστεί ιατρικά, ένα τμήμα του θρόμβου υπάρχει κίνδυνος να αποσπαστεί και να φτάσει ως τους πνεύμονες, οπότε θα εμποδίσει τη ροή του αίματος. Η περίπτωση αυτή λέγεται πνευμονική εμβολή (ΠΕ) και ενδέχεται να αποβεί μοιραία αν δεν ανιχνευτεί και δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα.

Καρκίνος και θρόμβοι

Ο κίνδυνος είναι υπαρκτός.

Οι καρκινοπαθείς διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο σχηματισμού φλεβικού θρόμβου¹. Πράγματι, οι θρόμβοι αίματος είναι η δεύτερη συνηθέστερη αιτία αποτρέψιμου θανάτου στους ασθενείς με καρκίνο μετά τις λοιμώξεις². Ωστόσο, για την πάθηση αυτή εξακολουθούν να υπάρχουν ελάχιστες αναφορές, σπανίως γίνονται συζητήσεις και συνήθως καθυστερεί ή δεν γίνεται σωστή διάγνωση³.

Αν και όλοι οι ασθενείς με καρκίνο ως ένα βαθμό διατρέχουν τον κίνδυνο να εμφανίσουν ΦΘΕ, ορισμένα άτομα κινδυνεύουν περισσότερο από άλλα. Το ατομικό σας προφίλ κινδύνου θα εξαρτηθεί από:

• Τον τύπο του καρκίνο

Ορισμένοι καρκίνοι εγκυμονούν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης ΦΘΕ, π.χ. οι καρκίνοι του στομάχου, του παγκρέατος, του εγκεφάλου, του νεφρού και των ωοθηκών, καθώς και οι αιματολογικές κακοήθειες⁴.

• Το στάδιο του καρκίνου

Αν ο καρκίνος είναι σε προχωρημένο στάδιο, ενδέχεται να αυξηθεί ο κίνδυνος σχηματισμού θρόμβου, ακόμη και σε ασθενείς  που κατά τα άλλα εντάσσονται στην κατηγορία ασθενών χαμηλού κινδύνου^4,5.

• Τη θεραπεία του καρκίνου

Παρά το γεγονός ότι η χημειοθεραπεία, η ακτινοθεραπεία  και άλλες θεραπείες  π.χ. χειρουργικές επεμβάσεις, έχουν ζωτική σημασία για την καταπολέμηση του καρκίνου, ενδέχεται να προκαλέσουν τον σχηματισμό θρόμβων⁶.

• Τη νοσηλεία σε νοσοκομείο/ακινησία

Αν κάποιος πάσχει από οποιονδήποτε τύπο καρκίνου και μείνει καθηλωμένος στο κρεβάτι για παρατεταμένες χρονικές περιόδους ή για άλλους λόγους δεν κινείται πολύ ή κάνει καθιστική ζωή, επίσης διατρέχει κίνδυνο σχηματισμού θρόμβων⁷.

• Το ιστορικό θρόμβων

Αν είχατε κάποιον θρόμβο στο παρελθόν, οι πιθανότητες να εμφανίσετε ΦΘΕ είναι τριπλάσιες σε σύγκριση με άλλα άτομα που δεν είχαν παρουσιάσει ποτέ θρόμβο⁸.

Αν έχετε έναν ή περισσότερους από τους εν λόγω παράγοντες κινδύνου, θα πρέπει να συζητήσετε με τον γιατρό σας για  τον αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ΦΘΕ.

Η θρόμβωση θεωρείται πλέον χρόνια πάθηση στους ασθενείς με καρκίνο επειδή ο κίνδυνος υποτροπής της εξακολουθεί να υπάρχει για πολλά χρόνια μετά την αρχική της εμφάνιση.

Χρειάζεται να επαγρυπνείτε.

Τι πρέπει να προσέχετε

Αναγνωρίστε έγκαιρα τα συμπτώματα. Λάβετε άμεσα τα κατάλληλα μέτρα.

Η ΦΘΕ συνήθως δεν εμφανίζεται ύπουλα και απότομα. Οι θρόμβοι αίματος τυπικά γίνονται αντιληπτοί και μπορούν να αντιμετωπιστούν προτού γίνουν απειλητικοί για τη ζωή του ασθενούς. Αλλά πρέπει να γνωρίζετε και να επαγρυπνείτε για τα σημάδια και τα συμπτώματά τους.

Μιλήστε με τον θεράποντα ιατρό σας αμέσως αν εμφανιστεί οποιοδήποτε από τα ακόλουθα συμπτώματα της εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης:

• Οίδημα στο πόδι, στον αστράγαλο, στην κνήμη ή στο μπράτσο (ενδέχεται να νιώθετε το δέρμα σας τεντωμένο), ιδίως αν εμφανίζεται μόνο στη μία πλευρά.
• Πόνος, κράμπες ή ευαισθησία, συχνά στη γάμπα.
• Ερυθρότητα ή αισθητή αλλαγή χρώματος της κνήμης ή του μπράτσου.
• Αίσθημα θερμότητας ή βάρους στο πόδι.

Επικοινωνήστε με τις υπηρεσίες επειγόντων περιστατικών αμέσως αν εμφανιστεί οποιοδήποτε από τα ακόλουθα συμπτώματα πνευμονικής εμβολής:

• Τάση λιποθυμίας/Ζάλη.
• Ανεξήγητο λαχάνιασμα.
• Μη φυσιολογικός καρδιακός ρυθμός.
• Πόνος στον θώρακα (ιδίως όταν παίρνετε βαθιά αναπνοή).
• Αιμόπτυση.

Καλύτερα η πρόληψη από τη θεραπεία…

Μερικοί άνθρωποι ενδέχεται να κάνουν λάθος πιστεύοντας ότι τα συμπτώματα της ΦΘΕ είναι φυσιολογικές παρενέργειες της αντικαρκινικής θεραπείας. Ωστόσο, αν έχετε έστω και την παραμικρή αμφιβολία, αποταθείτε αμέσως στον γιατρό σας.

Θεραπεία ΦΘΕ

Αντιμετώπιση ΦΘΕ και πρόληψη υποτροπής.

Η θεραπευτική αγωγή για την ΦΘΕ είναι αποτελεσματική και σχετικά απλή.

Στις περισσότερες περιπτώσεις η ΕΒΦΘ και η ΠΕ αντιμετωπίζονται με αντιπηκτικά (που συχνά αναφέρονται και ως «φάρμακα που αραιώνουν το αίμα», παρόλο που στην πραγματικότητα δεν αραιώνουν το αίμα, αλλά κυρίως επιβραδύνουν τη διαδικασία σχηματισμού θρόμβων).

Τα αντιπηκτικά αποτρέπουν τον σχηματισμό νέων θρόμβων και δεν επιτρέπουν στους υπάρχοντες θρόμβους να μεγαλώσουν. Η αγωγή πρέπει να συνεχιστεί τουλάχιστον για έξι μήνες ώστε να αποφευχθεί η υποτροπή.

Μία από τις κυριότερες παρενέργειες της αντιπηκτικής αγωγής είναι ο κίνδυνος αιμορραγίας. Στις περισσότερες περιπτώσεις αυτό δεν πρέπει να σας εμποδίσει να επιδιώξετε τη θεραπεία της νόσου και να ακολουθήσετε την αγωγή.

Η αγωγή δεν επιτρέπει στους θρόμβους να μεγαλώσουν και μειώνει την πιθανότητα σχηματισμού νέων θρόμβων⁹.

Πρόληψη

Μικροαλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να παίξουν καθοριστικό ρόλο.

Τέσσερα εύκολα βήματα για να μειώσετε τον κίνδυνο εμφάνισης ΦΘΕ:

• Προσθέστε κίνηση στη ζωή σας! Φροντίστε να τεντώνετε και να κινείτε τα πόδια σας και να περπατάτε για λίγο.
• Διακόψτε το κάπνισμα: υπάρχει υποστήριξη αν τη χρειαστείτε.
• Ενυδατωθείτε επαρκώς: φροντίστε να πίνετε πολλά υγρά και να αποφεύγετε το αλκοόλ και την καφεΐνη.
• Φορέστε κάλτσες/καλσόνσυμπίεσης.

Συζητήστε με τον γιατρό σας

Τρεις ερωτήσεις που πρέπει να κάνετε στον γιατρό σας::

• Τι κίνδυνο διατρέχω να εμφανίσω ΦΘΕ;
• Για ποια συμπτώματα πρέπει να προσέχω;
• Αν υποψιαστώ ότι έχω ΦΘΕ, τι πρέπει να κάνω;

Αποκτήστε τον έλεγχο της υγείας σας. Προσοχή στους θρόμβους.

Μιλήστε με τον θεράποντα ιατρό σας σήμερα.

Βιβλιογραφικές Αναφορές:

1. Chew H, et al. Incidence of Venous Thrombembolism and its effect on survival among patients with common cancers. Arch Intern Med. 2006;166:458.
2. Trujillo-Santos J, Martos FM, Font C, Farge-Bancel D, Rosa V, Lorenzo A, Barrón M, Lorente MA, Pedrajas JM, Monreal M. Heliyon. 2017 Jan 16;3(1):e00229. doi: 10.1016/j.heliyon.2016.e00229. eCollection 2017 Jan.
3. Noble S, et al. Patients’ Experiences of LIving with CANcer-associated thrombosis: the PELICAN study. Patient Prefer Adherence. 2015;9:337-45.
4. Young AM, Chapman O, Connor C, Poole C, Rose P, Kakkar AK. (2012); Thrombosis and Cancer. Nat Rev Clin Oncol. 9(8):437-49.
5. Lyman GH. (2011) Venous thromboembolism in the patient with cancer. Cancer. [online]. 117:1334–1349.
6. Hiller E. Cancer and thrombosis: managing the risks and approaches to thromboprophylaxis – Review sheet.
7. Thrombosis Canada. Cancer-Associated Thrombosis (CAT) – Patient Information Sheet. http://thrombosiscanada.ca/wp-content/uploads/2016/10/M159-Cancer-Associated-Thrombosis_Oct2016.pdf.
8. National Blood Clot Alliance. Cancer and Blood Clots – Fast Facts https://www.stoptheclot.org/cancer-and-blood-clots-fast-facts.htm (accessed 29-May-2017).
9. National Blood Clot Alliance. Blood Clot Treatment. https://www.stoptheclot.org/learn_more/blood_clot_treatment (accessed 29-May-2017).