Τι είναι ο καρκίνος του παχέος εντέρου και ορθού;

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου αναπτύσσεται στο κόλον, το οποίο αποτελεί και το μεγαλύτερο μέρος του παχέος εντέρου. Καρκίνος, ωστόσο, μπορεί να αναπτυχθεί, και στον ορθό, το τελικό ευθύ τμήμα του παχέος εντέρου που καταλήγει στον πρωκτό και για το λόγο αυτό η πιο σωστή ορολογία είναι ορθοκολικός καρκίνος.

 

Πόσο συχνά εμφανίζεται;

Ο ορθοκολικός καρκίνος είναι από τους πιο συχνούς καρκίνους στην Ευρώπη και ο τρίτος σε συχνότητα καρκίνος παγκοσμίως. Το 2020, περίπου 519.820 ασθενείς διαγνώστηκαν με ορθοκολικό καρκίνο στην Ευρώπη, αποτελώντας περίπου το ένα τέταρτο (26,9%) όλων των νέων περιπτώσεων του συγκεκριμένου τύπου καρκίνου σε παγκόσμιο επίπεδο και το 11,8% των νέων περιπτώσεων όλων των τύπων καρκίνου στην Ευρώπη. Η πλειοψηφία των ορθοκολικών καρκίνων παρουσιάζεται στο παχύ έντερο, ενώ το ένα τρίτο εντοπίζεται στον ορθό. Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι πιο συχνός στους άνδρες παρά στις γυναίκες. Συγκεκριμένα στην Ευρώπη, κάθε χρόνο, περίπου 35 στους 100.000 άνδρες και περίπου 25 στις 100.000 γυναίκες διαγιγνώσκονται με καρκίνο του παχέος εντέρου. Επιπρόσθετα, η συχνότητα είναι υψηλότερη σε πιο βιομηχανοποιημένες και αστικοποιημένες περιοχές. Τέλος, οι περισσότεροι ασθενείς με καρκίνο του παχέος εντέρου είναι άνω των 60 ετών τη στιγμή της διάγνωσης, ενώ οι περιπτώσεις κάτω των 40 ετών είναι λιγότερο συχνές.

 

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου;

Η ακριβής αιτιολογία της ανάπτυξης του ορθοκολικού καρκίνου δεν είναι γνωστή. Ωστόσο, έχουν εντοπιστεί κάποιοι παράγοντες κινδύνου, οι οποίοι αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου, χωρίς να σημαίνει πως μεμονωμένα μπορεί να αποτελέσουν την αιτία. Αυτό σημαίνει πως κάποιοι άνθρωποι με αυτούς τους παράγοντες κινδύνου μπορεί να μην αναπτύξουν ποτέ καρκίνο, ενώ κάποιοι άλλοι χωρίς κανέναν από αυτούς τους παράγοντες κινδύνου μπορεί να αναπτύξουν καρκίνο.

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου εμφανίζεται συχνότερα ως σποραδική νόσος, που σημαίνει ότι δεν σχετίζεται με κληρονομικά γονίδια τα οποία ενέχουν κίνδυνο για αυτόν τον τύπο καρκίνου. Οι κύριοι παράγοντες κινδύνου είναι:

• Γήρανση
• Παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής:

• Διατροφή: η διατροφή είναι ο πιο σημαντικός περιβαλλοντικός παράγοντας κινδύνου για τον καρκίνο του παχέος εντέρου. Μια δίαιτα πλούσια σε κόκκινο και επεξεργασμένο κρέας (μοσχάρι, αρνί ή χοιρινό, αλλαντικά, λουκάνικο), με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά ή/και χαμηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες μπορεί να αυξήσει το κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου. Η υψηλή κατανάλωση αλκοόλ είναι επίσης παράγοντας κινδύνου.
• Παχυσαρκία
• Καθιστικός τρόπος ζωής
• Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2
• Κάπνισμα

• Προηγούμενο ιστορικό πολυπόδων του παχέος εντέρου.
• Προηγούμενο ιστορικό καρκίνου του παχέος εντέρου, αλλά και άλλων τύπων καρκίνου.
• Φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου όπως η νόσος του Crohn και ελκώδης κολίτιδα.
• Οικογενειακό ιστορικό: περίπου το 20% των καρκίνων του παχέος εντέρου εμφανίζονται σε οικογενειακό πλαίσιο. Εάν ένας συγγενής πρώτου βαθμού έχει καρκίνο του παχέος εντέρου, ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου διπλασιάζεται. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε κληρονομικά γονίδια ή σε κοινούς περιβαλλοντικούς παράγοντες.

 

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Τα κύρια συμπτώματα ενός πρώιμου ορθοκολικού όγκου είναι συχνά ασαφή. Επιπλέον, τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως στο πλαίσιο άλλων, μη κακοήθων ιατρικών καταστάσεων και επομένως δεν είναι ειδικά για τον καρκίνο του παχέος εντέρου. Σε πολύ πρώιμο στάδιο, οι περισσότεροι καρκίνοι του παχέος εντέρου δεν προκαλούν κανένα έντονο σύμπτωμα.

Τα πιο κοινά συμπτώματα του καρκίνου του παχέος εντέρου και του ορθού περιλαμβάνουν:

• Πόνος στο στομάχι
• Αλλαγή στις συνήθειες του εντέρου (δυσκοιλιότητα ή διάρροια)
• Αίμα στις κενώσεις
• Αίσθημα αδυναμίας ή κούρασης
• Χαμηλό επίπεδο σιδήρου, συνήθως με αναιμία (σιδηροπενική αναιμία)
• Μαύρα ή σκουρόχρωμα κόπρανα

 

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Στην περίπτωση που ο γιατρός το κρίνει, με βάση το ιστορικά και τα συμπτώματα, μια κολονοσκόπηση χρησιμοποιείται συχνά για να εξεταστεί το εσωτερικό του ορθού και του παχέος εντέρου. Οι καρκίνοι που αναπτύσσονται εντός του παχέος εντέρου και του ορθού μπορούν να φανούν κατά τη διάρκεια μιας κολονοσκόπησης και μπορεί να γίνει βιοψία (αφαίρεση κομματιού ιστού για εξέταση), για την επιβεβαίωση της παρουσίας καρκίνου.

 

Σταδιοποίηση — Μόλις διαγνωστεί ένας ορθοκολικός καρκίνος, το επόμενο βήμα είναι να προσδιοριστεί το στάδιο του. Η σταδιοποίηση είναι ένα σύστημα που χρησιμοποιείται για να περιγραφεί η επιθετικότητα και η εξάπλωση ενός καρκίνου. Το στάδιο καθορίζεται με βάση:

• Την ύπαρξη σημείων εξάπλωσης καρκίνου που προκύπτουν από φυσική εξέταση, αξονική τομογραφία (CT) ή μαγνητική τομογραφία (MRI) θώρακα, κοιλίας και λεκάνης, ακτινογραφία θώρακος ή άλλες απεικονιστικές εξετάσεις.
• Τη βιοψία.

Τα στάδια του ορθοκολικού καρκίνου περιλαμβάνουν:

• Στάδιο I: ο καρκίνος έχει εισβάλει στο βλεννογόνο του παχέος εντέρου ή του ορθού, αλλά όχι στα τοιχώματα
• Στάδιο II: Ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί στα τοιχώματα του παχέος εντέρου ή του ορθού, αλλά όχι στους λεμφαδένες ή στους γειτονικούς ιστούς
• Στάδιο III: Ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί στους λεμφαδένες
• Στάδιο IV: ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί ή έχει «μεταστάσεις» σε μακρινά όργανα, όπως το ήπαρ ή οι πνεύμονες.

 

Ποια είναι η θεραπεία;

Η θεραπεία εξαρτάται από το στάδιο της νόσου. Εάν ο καρκίνος βρίσκεται στα τρία πρώτα στάδια αντιμετωπίζεται με χειρουργική επέμβαση, με ή χωρίς χημειοθεραπεία. Εάν ο καρκίνος είναι στο τέταρτο στάδιο, όπου και χαρακτηρίζεται ως προχωρημένος, αντιμετωπίζεται με χημειοθεραπεία. Ορισμένοι ασθενείς μπορεί να ωφεληθούν από τη χειρουργική επέμβαση του πρωτοπαθούς όγκου πριν από τη θεραπεία της μεταστατικής νόσου, ειδικά εάν ο πρωτοπαθής όγκος προκαλεί συμπτώματα.

 

Χειρουργική επέμβαση — Κατά τη διάρκεια της επέμβασης αφαιρείται το καρκινικό τμήμα του παχέος εντέρου και οι περιβάλλοντες ιστοί. Οι λεμφαδένες σε αυτόν τον περιβάλλοντα ιστό εξετάζονται με μικροσκόπιο για να προσδιοριστεί εάν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί. Στους περισσότερους ανθρώπους, τα δύο άκρα του εντέρου μπορούν να επανασυνδεθούν αμέσως μετά την αφαίρεση του καρκινικού τμήματος. Στην περίπτωση που δεν μπορεί να γίνει αυτό, τότε πραγματοποιείται κολοστομία ή ειλεοστομία.

 

Χημειοθεραπεία — Η χημειοθεραπεία είναι μια θεραπεία που χορηγείται για να επιβραδύνει ή να σταματήσει την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων. Ακόμη και μετά την πλήρη αφαίρεση του ορθοκολικού καρκίνου με χειρουργική επέμβαση, τα καρκινικά κύτταρα μπορούν να παραμείνουν στο σώμα, αυξάνοντας τον κίνδυνο επανεμφάνισης του καρκίνου (που ονομάζεται υποτροπή ή υποτροπή). Σε μερικούς ανθρώπους, η χημειοθεραπεία μπορεί να εξαλείψει αυτά τα καρκινικά κύτταρα και να αυξήσει την πιθανότητα ίασης. Αυτός ο τύπος χημειοθεραπείας ονομάζεται “επικουρική”, που σημαίνει ότι χορηγείται μετά από μια θεραπευτική χειρουργική επέμβαση (κατά την οποία αφαιρέθηκε όλος ο όγκος). Οι περισσότερες θεραπείες περιλαμβάνουν συνδυασμό πολλών φαρμάκων χημειοθεραπείας, τα οποία χορηγούνται με συγκεκριμένη σειρά σε συγκεκριμένες ημέρες. Η χημειοθεραπεία χορηγείται συνήθως είτε για τρεις μήνες είτε για έξι μήνες, ανάλογα με το στάδιο του καρκίνου. Ο γιατρός σας θα σας μιλήσει για τις επιλογές αναφορικά με το σχήμα και τη διάρκεια της θεραπείας, καθώς και για τις παρενέργειες που μπορεί να εμφανίσετε.

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ESMO/ACF Patient Guide Series based on the ESMO Clinical Practice Guidelines. COLORECTAL CANCER: A GUIDE FOR PATIENTS. Retrieved from: https://www.esmo.org/content/download/15729/270768/1/ESMO-ACF-EN-Colorectal-Cancer-Guide-for-Patients.pdf

NICE guideline [NG151]. Colorectal cancer. Retrieved from: Overview | Colorectal cancer | Guidance | NICE