Πρόγραμμα ΗΠΙΟΝΗ - ΕΛΛΟΚ • Ελληνική Ομοσπονδία Καρκίνου

Το Υπουργείο Υγείας, οργανώνει από το 2015 το πρόγραμμα ΗΠΙΟΝΗ, με στόχο την ανάδειξη της σημασίας της ενεργού και υγιούς γήρανσης μέσω της προστασίας των δικαιωμάτων των ηλικιωμένων ατόμων, της βελτίωσης της ποιότητας ζωής αυτών και των οικογενειών τους, της ενδυνάμωσης της αυτόνομης διαβίωσης, της κοινωνικής συμμετοχής, της ένταξης και ενίσχυσης του ρόλου τους σε κοινωνικό, οικονομικό και πολιτιστικό επίπεδο. Το πρόγραμμα ΗΠΙΟΝΗ για το 2018 έχει ως θέμα την πρόληψη των καρκίνων του πεπτικού συστήματος (παχέος εντέρου, στομάχου, παγκρέατος) και η ΕΛΛΟΚ μαζί με άλλους εμπλεκόμενους φορείς έχει προσκληθεί, να καταθέσει προτάσεις υλοποίησης, της εκστρατείας ενημέρωσης.

Η δημογραφική γήρανση καθώς και η αύξηση της συχνότητας της εμφάνισης του καρκίνου μέχρι το έτος 2030, σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΠΟΥ, δημιουργούν την ανάγκη για προγράμματα όπως η ΗΠΙΟΝΗ, δεδομένης της τάσης δημογραφικής γήρανσης στην Ευρώπη. Οι ηλικιωμένοι άνω των 65 ετών αποτελούν το 19,2% του συνολικού πληθυσμού της Ευρώπης, ενώ στην Ελλάδα το 21,3%, ο δε αριθμός άνω των 80 ετών αυξάνεται ταχύτατα. Η γήρανση του πληθυσμού έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση των νόσων φθοράς και του καρκίνου. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 50% των καρκίνων διαγιγνώσκονται σε ηλικιωμένα άτομα, μεταξύ 65-74 ετών και αποτελούν την πρώτη αιτία θανάτου σε αυτή την ηλικιακή ομάδα, ενώ άνω σε άτομα άνω των 75 ετών τη δεύτερη.

Η ζήτηση για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και φροντίδα στις ηλικίες αυτές είναι πολύ μεγαλύτερη από τις υπόλοιπες ηλικίες. Η δε επιβάρυνση των Συστημάτων Υγείας αλλά και της κοινωνίας γενικότερα από τη ιατροφαρμακευτική και υγειονομική περίθαλψη των ηλικιωμένων συνεχίζει να είναι αυξητική. Το 50% των χρησιμοποιούμενων νοσοκομειακών κλινών αντιστοιχεί σε άτομα άνω των 70 ετών, ενώ το 25% αυτής της ηλικιακής ομάδας στις δυτικές κοινωνίες λαμβάνει περισσότερα από 5 φάρμακα.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αλλά και τα Συστήματα Υγείας κάθε χώρας μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καλούνται να πάρουν μέτρα για την αντιμετώπιση των πολλαπλών προβλημάτων των ηλικιωμένων. Η θέσπιση προγραμμάτων υγιούς και ενεργού γήρανσης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και άλλων από τις χώρες μέλη είναι στην ανωτέρω κατεύθυνση. Ο ΠΟΥ θέσπισε την 1η Οκτωβρίου κάθε έτους ως Διεθνή Ημέρα της Τρίτης Ηλικίας, δηλαδή ως ημέρα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τις ανάγκες αλλά και για την προσφορά των ηλικιωμένων ατόμων στην κοινωνία.

Η ΕΛΛΟΚ συμμετέχει στο πρόγραμμα ΗΠΙΟΝΗ κατόπιν πρόσκλησης του Υπουργείου Υγείας ως συνεργαζόμενος φορέας με διάφορες δράσεις και το πρόγραμμα θα υλοποιηθεί από την 1η Οκτωβρίου ως 31 Δεκεμβρίου 2018.

Καρκίνος του Παχέος Εντέρου

Αποτελεί έναν από τους συχνότερους τύπους νεοπλασιών στους άνδρες και τις γυναίκες μετά την ηλικία των 65 ετών και την τρίτη αιτία θανάτου στις δυτικού τύπου κοινωνίες. Σε ένα ποσοστό σχετίζεται με την κληρονομικότητα σε συγγενείς πρώτου βαθμού, ιδιαίτερα αν επισυμβαίνει σε άτομα κάτω των 50-60 ετών.

Στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων προέρχεται από την κακοήθη εξαλλαγή αδενωματωδών πολυπόδων του εντέρου που μπορούν να εξελιχθούν σε καρκίνο μέσα σε χρονικό διάστημα λίγων ετών. Η αφανής απώλεια αίματος με τα κόπρανα είναι πολλές φορές το πρώτο σύμπτωμα ενώ μεγάλες αιμορραγίες, αποφρακτικά συμπτώματα (ειλεός) και σπανιότερα διάτρηση και περιτονίτιδα αποτελούν ενδείξεις προχωρημένου σταδίου της νόσου.

Η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του παχέος εντέρου, επιτυγχάνεται με τη βοήθεια της ανίχνευσης της αφανούς αιμορραγίας στα κόπρανα και κυρίως με την προσυμπτωματική διενέργεια κολονοσκόπησης ανά τακτά χρονικά διαστήματα και με χρόνο έναρξης το 50ό έτος, με βάση τις οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.). Στις περιπτώσεις της έγκαιρης διάγνωσης, η χειρουργική αντιμετώπιση σε συνδυασμό με ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία εφόσον απαιτούνται, δίνουν ίαση σε ποσοστό από 70-85%.

Καρκίνος του Στομάχου

Τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται σαφής μείωση της επίπτωσής του στις δυτικού τύπου κοινωνίες, με την κορύφωσή της να εντοπίζεται στην έβδομη δεκαετία της ζωής. Διατροφικοί παράγοντες (αλάτι, καπνιστά, παστά, κ.ά.), η μόλυνση από το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, η παχυσαρκία και το κάπνισμα, θεωρούνται ενοχοποιητικοί παράγοντες.

Είναι ένας ύπουλος τύπος νεοπλασίας, που όταν δώσει συμπτώματα, όπως πόνο στο επιγάστριο, απώλεια βάρους, εμέτους, ναυτία, αναιμία και τέλος ψηλαφητό όγκο στην κοιλιά, είναι συνήθως σε προχωρημένο στάδιο που δεν επιτρέπει τη ριζική χειρουργική αντιμετώπιση και η πρόγνωσή του είναι πάρα πολύ δυσμενής.

Αντίθετα, όταν γίνεται πρώιμη διάγνωση του καρκίνου του στομάχου και κατά συνέπεια, ριζική χειρουργική αντιμετώπιση με γαστρεκτομή, μπορεί να έχουμε πενταετή επιβίωση που φτάνει το 90-95% των περιπτώσεων.

Καρκίνος Παγκρέατος

Μία νεοπλασία επίσης που σχετίζεται με την τρίτη ηλικία, που παρουσιάζεται σε αυξημένη συχνότητα τις τελευταίες δεκαετίες και στη χώρα μας. Δυστυχώς, δεν έχει πρώιμα συμπτώματα που να επιτρέπουν την έγκαιρη διάγνωσή του και συνήθως διαγιγνώσκεται σε προχωρημένα στάδια δίνοντας μη ειδικά συμπτώματα, όπως είναι πόνος στο επιγάστριο με αντανάκλαση στη μέση ή στην πλάτη, ίκτερος, απώλεια βάρους, έμετοι, κλπ.

Μερικοί από τους παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του παγκρέατος περιλαμβάνουν το κάπνισμα, την δίαιτα πλούσια σε κόκκινο κρέας και λιπαρά, το σακχαρώδη διαβήτη, τη χρόνια παγκρεατίτιδα, το οικογενειακό ιστορικό κ.ά. Δυστυχώς, η διάγνωση γίνεται σε προχωρημένα στάδια της νόσου με τη συνύπαρξη μεταστάσεων (70-80% των περιπτώσεων) και συνήθως δεν επιτρέπει την χειρουργική αντιμετώπιση. Παρ’ όλα αυτά τις τελευταίες δεκαετίες έχει πραγματοποιηθεί μεγάλη εξέλιξη στη χειρουργική του καρκίνου του παγκρέατος η οποία επιτρέπει ριζική αντιμετώπιση με χαμηλά ποσοστά περιεγχειρητικής θνητότητας (κάτω από 5%) και ελπιδοφόρα επιβίωση.