Ο προστάτης είναι ένας μικρός αδένας που αποτελεί μέρος του ανδρικού αναπαραγωγικού συστήματος. Είναι περίπου στο μέγεθος μιας μπάλας του γκολφ και περιβάλλει την ουρήθρα.

Οι παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του προστάτη περιλαμβάνουν:
Ηλικία: Ο κίνδυνος αυξάνεται με την ηλικία, ιδιαίτερα μετά τα 50 έτη.
Οικογενειακό ιστορικό: Άνδρες με συγγενείς πρώτου βαθμού που έχουν διαγνωστεί με καρκίνο του προστάτη έχουν αυξημένο κίνδυνο.
Εθνικότητα: Οι άνδρες αφρικανικής καταγωγής έχουν υψηλότερο κίνδυνο διάγνωσης καρκίνου προστάτη και θανάτου από καρκίνο του προστάτη.
Γενετικοί παράγοντες: Ορισμένες γενετικές μεταλλάξεις, όπως αυτές στα γονίδια BRCA1 και BRCA2, αυξάνουν τον κίνδυνο.

Συνήθως, οι άνδρες θα πρέπει να αρχίσουν να συζητούν με τον γιατρό τους για τον έλεγχο της πιθανότητας καρκίνου του προστάτη γύρω στην ηλικία των 50 ετών. Ωστόσο, για εκείνους με αυξημένο κίνδυνο, όπως οι άνδρες με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του προστάτη ή οι άνδρες αφρικανικής καταγωγής, η συζήτηση μπορεί να ξεκινήσει νωρίτερα, γύρω στα 45 ή και 40 έτη. Είναι σημαντικό να λαμβάνονται υπόψη οι ατομικοί παράγοντες κινδύνου και οι προσωπικές προτιμήσεις κατά τη λήψη αποφάσεων για τον έλεγχο.

Ο καρκίνος του προστάτη στα αρχικά του στάδια δεν προκαλεί κανένα σύμπτωμα και ανιχνεύεται μόνο μέσω του αυξημένου PSA ενισχύοντας έτσι τον ρόλο και τη σημασία του προσυμπτωματικού ελέγχου (screening). Σε προχωρημένα στάδια ο καρκίνος του προστάτη μπορεί να δώσει συμπτώματα όπως πόνος στα οστά από μεταστάσεις ή τοπικά συμπτώματα όπως αίμα στα ούρα ή πόνος στην πύελο.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αυτά τα συμπτώματα σχετίζονται και με άλλες παθήσεις του προστάτη, όπως η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη και οι φλεγμονές του προστάτη. Εάν παρατηρήσετε οποιοδήποτε από αυτά τα συμπτώματα, είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε έναν γιατρό για περαιτέρω αξιολόγηση.

Ο βασικός τρόπος προληπτικού ελέγχου για τον καρκίνο του προστάτη είναι το τεστ PSA (Prostate-Specific Antigen), το οποίο μετρά τα επίπεδα του ειδικού προστατικού αντιγόνου στο αίμα. Ένα άλλο σημαντικό εργαλείο είναι η δακτυλική εξέταση από το ορθό (DRE), όπου ο γιατρός ελέγχει το μέγεθος και την υφή του προστάτη. Αυτές οι εξετάσεις μπορούν να βοηθήσουν στην ανίχνευση ανωμαλιών που μπορεί να υποδεικνύουν την παρουσία καρκίνου του προστάτη.

Ο καρκίνος του προστάτη είναι ο δεύτερος πιο συχνά διαγνωσμένος καρκίνος στους άνδρες παγκοσμίως, με βάση τα πιο πρόσφατα δεδομένα. Η συχνότητα εμφάνισής του αυξάνεται με την ηλικία, και είναι πιο συνηθισμένος σε άνδρες άνω των 50 ετών.

Η μέση ηλικία διάγνωσης του καρκίνου του προστάτη είναι περίπου τα 67 έτη.

Η πρόληψη του καρκίνου του προστάτη περιλαμβάνει διάφορες στρατηγικές που μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου:

Υγιεινή διατροφή : Κατανάλωση μιας διατροφής πλούσιας σε φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής αλέσεως. Η μείωση της κατανάλωσης κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά μπορεί επίσης να είναι ωφέλιμη.

Σωματική άσκηση: Η τακτική άσκηση μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση ενός υγιούς βάρους και στη μείωση του κινδύνου καρκίνου του προστάτη.

Διατήρηση υγιούς βάρους: Η παχυσαρκία έχει συνδεθεί με πιο επιθετικές μορφές καρκίνου του προστάτη, οπότε η διατήρηση ενός υγιούς βάρους είναι σημαντική.

Συζήτηση με τον γιατρό: Συζητήστε με τον γιατρό σας για τον κίνδυνο καρκίνου του προστάτη και για το πότε θα πρέπει να ξεκινήσετε τον προληπτικό έλεγχο.

Αποφυγή καπνίσματος: Το κάπνισμα μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για διάφορους τύπους καρκίνου, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου του προστάτη.

Σε πολλές περιπτώσεις, ο καρκίνος του προστάτη συνήθως εξελίσσεται αργά. Πολλοί άνδρες με καρκίνο του προστάτη μπορεί να μην εμφανίσουν ποτέ συμπτώματα ή να μην χρειαστούν ποτέ θεραπεία, καθώς ο καρκίνος μπορεί να παραμείνει σε λανθάνον στάδιο για πολλά χρόνια. Ωστόσο, υπάρχουν και περιπτώσεις όπου ο καρκίνος μπορεί να είναι πιο επιθετικός, να εξελιχθεί γρήγορα και επομένως να χρειαστεί χειρουργική θεραπεία όπως η ριζική προστατεκτομή. Γι' αυτό είναι σημαντικό να παρακολουθείται η κατάσταση από έναν γιατρό και να λαμβάνονται αποφάσεις για τη θεραπεία με βάση την ατομική κατάσταση του ασθενούς.

Όταν ο καρκίνος του προστάτη διαγνωστεί σε πρώιμο στάδιο, οι πιθανότητες επιτυχούς θεραπείας είναι πολύ υψηλές. Οι θεραπείες σε πρώιμα στάδια, όπως η χειρουργική αφαίρεση του προστάτη ή η ακτινοθεραπεία, μπορούν να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές. Η έγκαιρη διάγνωση μέσω προληπτικών εξετάσεων, όπως το τεστ PSA και η δακτυλική εξέταση, παίζει σημαντικό ρόλο στην αύξηση των πιθανοτήτων επιτυχούς θεραπείας.

Η Ελληνική Ομοσπονδία Καρκίνου – ΕΛΛΟΚ διοργάνωσε μια μεγάλη ενημερωτική εκστρατεία για τον καρκίνο του προστάτη, με τίτλο «Ο πιο σπουδαίος αγώνας είναι ο δικός σου». Λαμβάνοντας υπόψιν το γεγονός ότι το ποδόσφαιρο είναι το πιο δημοφιλές άθλημα στην Ελλάδα, με βαθιές ρίζες στην κοινωνία και την κουλτούρα της χώρας και υποστηρίζοντας ενεργά τις συνέργειες διαφορετικών φορέων για το κοινό όφελος, η ΕΛΛΟΚ επέλεξε τον δρόμο του αθλητισμού για τη μεγαλύτερη απήχηση στο αντρικό κοινό. Και δεν θα μπορούσε να βρει ιδανικότερους εκφραστές των μηνυμάτων της εκστρατείας αυτής, από τα μέλη της ομάδας που οδήγησε την Ελλάδα στην κατάκτηση του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος το 2004! Τους Legends 2004!

Τα άτομα με σκουρόχρωμο δέρμα κινδυνεύουν το ίδιο με τον υπόλοιπο πληθυσμό από την υπεριώδη ακτινοβολία, η οποία ευθύνεται για το 90% περίπου των καρκίνων του δέρματος και το 66% των μελανωμάτων.

Οι καρκίνοι που σχετίζονται με το δέρμα παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη αύξηση νέων καρκίνων παγκοσμίως, ενώ ένας στους έξι Ευρωπαίους αναμένεται να παρουσιάσει καρκίνο του δέρματος ή μελάνωμα τα αμέσως επόμενα χρόνια.

Τα άτομα με πολλές ελιές/σπίλους στο σώμα τους ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου, όπως και όσοι έχουν οικογενειακό ή προσωπικό ιστορικό, πολύ ανοιχτόχρωμο δέρμα, καθώς και οι μεταμοσχευμένοι και ανοσοκατεσταλμένοι.

Το τεχνητό μαύρισμα αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του δέρματος. Και, σε αντίθεση με τη δημοφιλή πεποίθηση, το τεχνητό μαύρισμα δεν θα προστατεύσει το δέρμα σας από ηλιακά εγκαύματα ή άλλες βλάβες του δέρματος.

H ομπρέλα μας προστατεύει σημαντικά, αλλά η ηλιακή ακτινοβολία διαπερνά τόσο τις ομπρέλες όσο και το νερό. Η αυξημένη προστασία με σωστή χρήση αντηλιακού και κατάλληλου ρουχισμού είναι απαραίτητη.

To μελάνωμα είναι κακοήθης όγκος του δέρματος. Η όσο το δυνατόν γρηγορότερη διάγνωσή του, είναι καίριας σημασίας για την καλή έκβαση, η οποία φτάνει μέχρι και την πλήρη ίαση. Η αλλαγή μεγέθους, χρώματος ή υφής αποτελεί ένδειξη που πρέπει να μας οδηγήσει άμεσα στο γιατρό.

Η έγκαιρη διάγνωση των μη μελανωματικών καρκίνων μας δίνει τη δυνατότητα ριζικής θεραπείας και ίασης στη συντριπτική πλειοψηφία τους.

Ο καρκίνος αποτελεί την αιτία των μισών θανάτων (53%) που σχετίζονται με την εργασία στα κράτη-μέλη της Ε.Ε., τόσο από την υπερβολική έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία, όσο και από την επαφή των εργαζομένων με καρκινογόνες, χημικές και άλλες επικίνδυνες για την υγεία ουσίες και συστατικά.

Η Ελλάδα δεν διαθέτει εθνικό πρόγραμμα πρόληψης για τον καρκίνο του δέρματος και τα μελανώματα, παρά το γεγονός ότι η μεγάλη πλειοψηφία των καρκίνων του δέρματος είναι ιάσιμοι αν διαγνωσθούν εγκαίρως.

Παρά την ύπαρξη σχετικού νομοθετικού πλαισίου από την Ε.Ε. μόνο 7 κράτη-μέλη αναγνωρίζουν τον ΜΜΚΔ ως επαγγελματική ασθένεια.

Ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων (Human Papilloma Virus ή HPV) είναι η πιο συχνή σεξουαλικά μεταδιδόμενη λοίμωξη και αποτελεί τη βασική αιτία για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Ο ιός HPV είναι ιός που προσβάλλει και παραμένει στο δέρμα και στο επιθήλιο ορισμένων οργάνων, αλλά δεν εισέρχεται στην κυκλοφορία του αίματος.

Οι διάφοροι τύποι του HPV μεταδίδονται κυρίως μέσω της σεξουαλικής επαφής, αλλά και με την τριβή με μολυσμένα χέρια και αντικείμενα. Επομένως, κάθε σεξουαλικά ενεργό άτομο μπορεί να μολυνθεί από τον HPV. Η χρήση προφυλακτικού δεν αρκεί για την προστασία απέναντι στον ιό, καθώς δεν καλύπτει όλα τα είδη της σεξουαλικής συνεύρεσης. Ο ιός HPV μπορεί να μεταδοθεί ακόμα και όταν ένα μολυσμένο άτομο δεν έχει σημάδια ή
συμπτώματα.

Ο HPV ή δεν προκαλεί καμία εκδήλωση ή, ανάλογα με τον εκάστοτε τύπο, προκαλεί: α)
λοιμώξεις που συνήθως οδηγούν σε καλοήθη κονδυλώματα ή θηλώματα και β)
προκαρκινικές αλλοιώσεις και καρκίνους σε διάφορα όργανα γυναικών και ανδρών, όπως στον τράχηλο της μήτρας (πιο συχνά), στον κόλπο, αιδοίο, πέος, περιπρωκτική περιοχή, στοματοφαρυγγική κοιλότητα, λάρυγγα. Το πώς θα εξελιχθεί κάθε λοίμωξη εξαρτάται από την επαρκή ή μη απάντηση της άμυνας του κάθε οργανισμού.

Το τεστ Παπανικολάου, που συχνά ονομάζεται και Pap Test, αναζητά μη φυσιολογικά κύτταρα που μπορούν να οδηγήσουν σε καρκίνο στον τράχηλο. Το HPV test αναζητά την παρουσία στα κύτταρα του ίδιου του ιού HPV και μάλιστα των επικίνδυνων τύπων του, που είναι η αιτία για να προκληθεί καρκίνος στον τράχηλο της μήτρας. Για τη γυναίκα στο ιατρείο και το τεστ Παπανικολάου και το HPV test γίνονται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Στο συνδυασμό Pap/HPV Co-test, ένα Pap test και ένα HPV test πραγματοποιούνται ταυτόχρονα. Και οι τρεις εξετάσεις (Pap test, HPV test, Pap/HPV Co-test) μπορούν να βρουν προκαρκινικές καταστάσεις στον τράχηλο της μήτρας πριν αυτές γίνουν διηθητικός καρκίνος. Ωστόσο, μελέτες έχουν δείξει ότι το HPV test είναι πιο ακριβής και πιο αξιόπιστη μέθοδος από το Pap test.

Ο HPV εμβολιασμός είναι καλύτερα να γίνεται σε παιδιά και εφήβους, αποδείχθηκε όμως ότι προσφέρει προστασία από HPV μόλυνση και σε ενήλικες γυναίκες και άνδρες. Στις οδηγίες προς χορήγηση του HPV εμβολίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν υπάρχει ανώτερο όριο ηλικίας ενώ στις ΗΠΑ υπάρχει η ένδειξη χορήγησης του εμβολίου σε γυναίκες και άνδρες μέχρι την ηλικία των 45 ετών. Μάλιστα, το καλοκαίρι του 2020 έγινε αποδεκτή στις ΗΠΑ από τον αρμόδιο φορέα (FDA) η ένδειξη για χορήγηση του HPV εμβολιασμού σε άνδρες και γυναίκες μέχρι την ηλικία των 45 ετών για την πρόληψη από τον καρκίνο του στοματοφάρυγγα. Η ένδειξη αυτή για HPV εμβολιασμό ενηλίκων είναι ανεξάρτητη από την ύπαρξη ή μη εκδηλώσεων/συμπτωμάτων μιας HPV λοίμωξης.

Δεδομένου ότι ο εμβολιασμός προλαμβάνει ορισμένους καρκίνους γεννητικών οργάνων και γυναικών και ανδρών (τραχήλου μήτρας, κόλπου, αιδοίου, πέους), αλλά και άλλους HPV -σχετιζόμενους καρκίνους σε όργανα κοινά σε άνδρες και γυναίκες (πρωκτό, στοματοφαρυγγική κοιλότητα, λάρυγγα), αυτός αφορά και στα δύο φύλα. Επιπλέον ο καθολικός εμβολιασμός μπορεί να αποτρέψει την μετάδοση του ιού και από άνδρες σε γυναίκες και έτσι να επιφέρει τη λεγόμενη ανοσία της αγέλης.

Όλα τα εμβόλια λειτουργούν καλύτερα αν χορηγούνται σε μικρή ηλικία καθώς και πριν από την έκθεση στον HPV. Ως εκ τούτου, είναι προτιμότερο να χορηγούνται σε παιδιά, ήδη από την ηλικία των 9 ετών και σε εφήβους, διότι στην ηλικία αυτή παρατηρείται η παραγωγή υψηλότερων τίτλων αντισωμάτων. Με βάση τις συστάσεις, τα εμβόλια αυτά είναι πιο αποτελεσματικά πριν την έναρξη της σεξουαλικής ζωής, διότι τα άτομα δεν είναι φορείς κανενός τύπου του ιού, αλλά είναι αρκετά αποτελεσματικά και σε μεγαλύτερες ηλικίες.

Ο εμβολιασμός για τον HPV περιλαμβάνεται στις συστάσεις του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμών της Ελλάδας και στα κορίτσια, στις ηλικίες 11-18 ετών, χορηγείται δωρεάν μέσω των ασφαλιστικών ταμείων.

Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων οι μολύνσεις από HPV απομακρύνονται μόνες τους από τον οργανισμό. Ωστόσο, εάν ο HPV επιμείνει – συνήθως χωρίς να δίνει φανερά συμπτώματα – μπορεί να οδηγήσει σε ανωμαλίες (δυσπλασίες) στα κύτταρα του τραχήλου της μήτρας, οι οποίες μπορεί να εξελιχθούν σε σοβαρότητα από ήπιο, μέτριο, σοβαρό βαθμό έως και σε διηθητικό καρκίνο. Η διαδικασία αυτή, από τη στιγμή της μόλυνσης έως την εκδήλωση καρκίνου μπορεί να διαρκέσει από 10 έως 15 χρόνια.